Kafein: Nedir Yararları Nelerdir?

En popülerleri kahve, çay, çikolata, kola olsa da 60’dan fazla yiyecek ve içecekte doğal olarak kafein bulunduğunu biliyor musunuz? Merkezi sinir sistemini, kalbi, kasları ve kan basıncını kontrol eden merkezleri uyararak çalışan kafeinin vücut ve zihin için faydaları çok fazla. Ancak her şey gibi onun da fazlası zararlı. Üstelik en sevilen içeceklerin içinde yer aldığı için insanlar, yanlışlıkla günlük almaları gereken miktarı aşabiliyor. Kafein nedir ve nelerde bulunur, kafeinin faydaları, sağlığa ve spora etkisi dahil merak edilen birçok sorunun cevabını yanıtladık.

kafein Nedir?

Kafein, uyarıcı etkileri olan doğal bir kimyasaldır[1]. Her gün milyonlarca insan uyanmak ya da öğleden sonra yaşadığı yorgunluğu atlatmak için kafeine güvenir. Dolayısıyla da bu uyarıcı, dünyanın yaygın kullanılan maddelerinden biridir[2]. Tüketimin ardından vücut tarafından hızla emilir. Ardından beyni rahatlatan ve yorgun hissetmenize neden olan nörotransmitterleri bloke ederek çalışır[3]. Bu nörotransmitterlerin adı adenozindir. Adenozinler, gün içinde vücutta birikir ve yorulmanıza, uyumak istemenize sebep olur. Böylelikle kafein, beyindeki adenozin reseptörlerini aktive etmeden onlara bağlanarak uyanık kalmanıza yardımcı olur. İşte kafein, bu şekilde yorgunluğu azaltarak günü daha enerjik geçirmenize destek verir[3]. Bunlara ek olarak bu doğal kimyasalın en önemli özelliklerinden biri, etkilerini hızlı şekilde göstermesidir. Örneğin bir fincan kahvede bulunan miktarın kan dolaşımına ulaşması sadece 20, tam etkinliğine ulaşması ise en fazla 60 dakika sürer[2].

Kafein Yararları Nelerdir?

Kafeinin yararlarının başında, enerji seviyesini yükseltmesi ve metabolizmayı hızlandırması gelir. Enerji veren etkileri de dahil olmak üzere bu maddenin en bilinen yararları şu şekilde sıralanabilir: Enerji Seviyenizi Artırabilir: Kafein adenozinleri bloke ederek, enerjiyi artırmasının yanı sıra beyinde dopamini aktive eder. Bu durum da enerjinizin yükselmesine katkı sağlayan etkenlerin arasında sayılabilir[4]. Bir çalışma kahve içtikten sonra bisiklet egzersizi yapanların dinlenmeye antrenmanla geçirdikleri sürenin yüzde 12 daha fazla arttığını göstermiştir[5]. Tip-2 Diyabet Riskinin Azalmasına Destek Verebilir: Kahvenin kan şekerini düzenlemek için insülin üretmekten sorumlu olan pankreastaki beta hücrelerinin işlevini korumaya yardımcı olduğunu gösteren çalışmalar vardır[6]. Bu çalışmaları da doğrulayan farklı bir incelemede günde bir fincan kahve tüketen insanların tip-2 diyabet riskinin daha az olabileceği gösterilmiştir[7]. Beynin Güçlenmesine Yardımcı Olabilir: Henüz doğrulamak için yeteri kadar çalışma yapılmamış da olsa kafeinin Parkinson ve Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıklara karşı korunmaya yardımcı olabileceği görülmüştür. Bir çalışmaya göre günlük olarak kafein tüketen kişilerin Parkinson’a yakalanma riskinin önemli ölçüde düşük olduğu tespit edilmiştir. Aynı çalışmada kafeinin Parkinson hastalığının ilerlemesini de yavaşlattığı gözlemlenmiştir[8]. 30 bine yakın kişiyle yapılan bazı araştırmalarda da kahve tüketen insanların Alzheimer hastalığına yakalanma riskinin düştüğü görülmüştür. Bunlarla birlikte demans ve bilişsel gerileme riski ile ilgili araştırmalar da yapılmış ve kafeinin faydaları bu araştırmalarla da ortaya konmuştur[9][10]. Yağ Yakımını Hızlandırabilir: Kafeinin merkezi sinir sistemini uyarma yeteneği, metabolizmayı yüzde 11’e, yağ yakımını ise yüzde 13’e kadar hızlandırabilir[11][12]. Diğer bir deyişle günde bir fincan kafein tükettiğinizde fazladan yaklaşık 70 kalori harcayabilirsiniz.